Evangelielezing Matteüs 24: 32-44,
Bij het gebouw van de Verenigde Naties in New York staat dit indrukwekkende beeld dat verwijst naar het visioen uit Jesaja 2:
‘Zij zullen hun zwaarden omsmeden tot ploegijzers en hun speren tot snoeimessen’.
Het is gemaakt door een Oekraïense kunstenaar en werd in 1958, dus midden in de Koude Oorlog, door de toenmalige Sovjet Unie, dus eigenlijk de Russische regering, geschonken.
Het beeld staat symbool voor het eind van oorlogsgeweld en het begin van wereldvrede.
De tekst uit Jesaja staat er ook onder: ‘Wij zullen onze zwaarden omsmeden tot ploegscharen’.
Blijkbaar leefde toen zowel in het westen als in het oosten van Europa de gedachte dat dit ideaal van rust en vrede in de wereld, werkelijkheid zou kunnen worden.
Door de huidige situatie en president van Rusland zijn we ruw uit die droom wakker geschud.
Dagelijks bestoken Russische raketten en drones de Oekraïnse steden, nu al 3 1/2 jaar lang.
En afgelopen week was nog in het nieuws dat er nooit eerder zoveel gewapende conflicten waren in de wereld.
Daarbij wordt in ons land en de landen om ons heen weer volop gesproken over groei van de wapenindustrie en het zelfs eventueel weer invoeren van de dienstplicht,
of in ieder geval wordt gestreefd naar groei van het aantal militairen en de krijgsmacht
door allerlei reclamespotjes en een wervingscampagne met als boodschap: ‘Tijd om de stap te zetten’.
Onze toekomstige koningin geeft het voorbeeld door aan een militaire training in de opleiding tot reservist te zijn begonnen.
En misschien merk je bij jezelf ook een verschuiving in denken en voelen hierover.
Neigde je eerder naar pacifisme, of niet willen beleggen in oorlogsindustrie en wapens,
maar sinds dit jaar beleggen steeds meer Nederlanders daar toch in.
Naast de hoop op een goed rendement van hun beleggingen,
zien blijkbaar steeds meer landgenoten en misschien ook wijzelf, meer het belang van een goede en krachtige, weerbare defensie voor ons land en voor Europa.
Het is een prachtig visioen van Jesaja: geen zwaarden, wapens en tanks meer,
maar ploegscharen, landbouwwerktuigen, gereedschap, naaimachines, watertanks, middelen voor opbouw van een vruchtbare, goede wereld voor alle mensen in plaats van vernietiging daarvan door oorlogsgeweld.
En natuurlijk is dat een visioen waar we aan vast willen houden,
maar is het en kan het meer zijn dan een toekomstbeeld, een droom van wie weet ooit?
Een toekomst die we hopelijk van God, maar niet bepaald van ons mensen kunnen verwachten.
‘Zal er ooit een dag, een blijvend heden, vol van goede vrede zijn’.
Toch moeten we bedenken dat de tijd waarin Jesaja deze woorden schreef ook een roerige, onrustige en angstige tijd was.
Het noorden van Israël is bezet door de Assyriërs en het zuiden, Juda en Jeruzalem, worden bedreigd door het Babylonische rijk.
In díe dreigende situatie beschrijft de profeet Jesaja een visioen.
Dat er een dag zal komen dat Jeruzalem met de tempel weer het stralende middelpunt zal zijn, waarnaar van alle kanten de volken zullen komen.
Niet om oorlog te voeren en het land te verwoesten maar om van God te leren hoe in vrede en recht als volken samen te leven:
‘Geen volk zal meer het zwaard trekken tegen een ander volk,
geen mens zal nog wapens leren hanteren’.
Om met het thema van het kindernevendienstproject van vandaag te spreken:
Jesaja laat met zijn visioen een ander licht vallen over de wereld.
En niet alleen als een: ‘eens en ooit, later.
Niet een: ‘het is nu nog moeilijk en zwaar maar het komt goed, ooit’.
Stil maar, wacht maar.
Maar vanuit dat visioen van de toekomst laat Jesaja het licht vallen over het heden, het nu.
Met de oproep waarmee onze lezing van vandaag eindigde:
‘laten wij leven in het licht van de Heer’.
Een profeet is niet een toekomstvoorspeller, zoals een weerman of vrouw het weer van de komende dag en dagen voorspelt.
Profeten in de Bijbel zijn geen mensen die vooruit zien, maar figuren die diep zien, die verder kijken, die de wereld en de maatschappij van hun tijd peilen en wegen wat er gebeurt.
We zouden nu misschien zeggen:
een trendwatcher die signaleert en analyseert wat er in de samenleving gebeurt,
maar niet aan de oppervlakte, de kortstondige hypes en rages.
Maar de diepere bewegingen en ontwikkelingen.
En zo’n Bijbelse trendwatcher, profeet, kijkt naar de samenleving en de wereld vanuit de bedoelingen van God.
Waar het ogenschijnlijk goed en voorspoedig gaat signaleren profeten waar mensen in de knel komen, waar gerechtigheid ontbreekt, rijken steeds rijker worden en nog steeds té veel mensen, ook kinderen in armoede leven en dagelijks tekort komen,
Zeg maar: waar achter de mooie buitenkant de zwakke en rotte plekken in samenleving zitten.
Maar ook de andere kant: waar het hopeloos lijkt zien profeten de tekenen van omkeer en bevrijding, dat spreekt uit onze lezing uit Jesaja:
‘Eens komt de dag’, en ‘Alle volken zullen samenstromen, God zal rechtspreken, en zwaarden zullen tot ploegscharen worden omgesmeed’.
Dat is ook waar Jezus in de evangelielezing met het beeld van de vijgenboom toe oproept:
Let op de tekenen:
‘Zo gauw de takken van de vijgenboom uitlopen en in blad schieten, weet je dat zomer in aantocht is’.
Natuurlijk kun je cynisch doen, roepen dat het een prachtig visioen is maar: ‘kijk maar om je heen, dat wordt nooit wat,
heel de geschiedenis is er één is van strijd, oorlogen, kruistochten, en noem maar op.
En dat het nu in onze tijd weer helemaal de verkeerde kant opgaat’.
En zo bij de pakken neer gaan zitten en de hoop opgeven.
Toch heeft dit visioen van Jesaja door die geschiedenis heen mensen geïnspireerd, in de kerk en gezien het beeld bij de Verenigde Naties ook buiten de joodse en christelijke traditie.
Geïnspireerd om te blijven hopen en zich in te zetten voor vrede en verbondenheid tussen volken en mensen.
Dat is waar Jesaja vanuit dat visioen toe oproept.
Om vanuit dat visioen te gaan leven:
- zoals het plaatje bovenaan de zondagsbrief: in het licht gaan en het licht verder dragen:
‘Ga mee, laten wij leven in het licht van de Heer’.
We moeten zelf in beweging komen, leven vanuit die verwachting.
En daarmee zijn we aangekomen bij wat Advent is: verwachting.
En dat is niet maar afwachten, afwachten tot het licht komt, tot Gods toekomst komt.
Echt verwachten is er naar toe leven.
Het visioen wijst een richting, een richting om dan ook te gáan.
Wij, zoals we hier bij elkaar zitten in De Toevlucht, of ieder op onze plek in het leven,
wij kunnen de wereld niet veranderen, de grote problemen die er spelen in de wereld en in ons land.
We kunnen de wereld niet veranderen, maar we kunnen er wel voor zorgen dat de wereld óns niet verandert in cynische, onverschillige of angstige mensen.
We kunnen de wereld niet veranderen maar we kunnen wel zelf anders dóen.
Anders dan de oorlogsretoriek, de machtspelletjes, het lelijk en kwaadspreken over anderen.
Ieder op onze eigen plek kun je vredig leven, verbinding zoeken, respectvol met elkaar omgaan en over elkaar spreken,
elkaar, anderen de ruimte gunnen om zichzelf te kunnen zijn, ook goed te kunnen leven,
Je inzetten voor een duurzame wereld.
Wetend ook dat je niet de enige bent.
Het verlangen naar vrede is toch uiteindelijk een diep, universeel verlangen van mensen.
Jesaja zegt dan ook: ‘Laten wíj leven in het licht van de Heer’.
Je hoeft het niet alleen te doen.
En mooi vind ik ook het uitnodigende ‘Ga mee’,
voeg je in de rij, in de stroom die er óok is door de eeuwen heen,
die al op weg is in het licht van het visioen van vrede.
En soms zijn dat duizenden op het Malieveld, soms is het die ene vrijwilliger die met jou voedselpakketten uitdeelt voor de voedselbank,
of is het je moslimse wijkgenoot met wie je af en toe als taalmaatje afspreekt ook om elkaar steeds meer te leren kennen.
Samen het verlangen naar vrede en goede toekomst delen en leven.
Daarom komen we hier toch bij elkaar in de kerk en lezen we de visioenen als die van Jesaja, de woorden van Jezus,
blijven we advent en kerst vieren en zingen van vrede en licht.
Om het verlangen naar vrede en toekomst te delen met elkaar.
Om ons te laten inspireren en elkaar te inspireren en te bemoedigen, om op weg te gaan naar die wereld die de Bijbelse visioenen en beelden ons tekenen,
daar naar toe te leven en zo, waar we dat kunnen, mee te werken aan de vervulling ervan.
In dit verband kwam ik een verhaal tegen, dat gaat als volgt:
In een droom liep ik een winkel binnen; Achter de toonbank stond een engel.
Ik vroeg: "Wat verkoopt u hier?" "Alles wat u maar wilt", zei de engel.
"O", zei ik, "echt waar?"
Dan wil ik graag vrede op aarde, gezondheid en een veilig tehuis
vrijheid en respect voor iedereen."
"Wacht even", zei de engel, "U begreep mij verkeerd.
Wij verkopen hier geen vruchten, Alleen maar zaden die u zelf kunt zaaien."
Of met de woorden van Jesaja en het thema van het adventsproject van vandaag:
‘Kom mee. Laten we leven in Gods licht.‘
